มองข้ามผ่าน จางหายไป

โดย จริงๆ แล้วสีหมอกเป็นประธานบริษัท

---

#คิดอย่างเจอนัล นักหัดเขียน ss.2

“ผู้ไร้เสียงในสถานการณ์ COVID”

---

จากประกาศบังคับใช้สถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อควบคุมโรคระบาด ทั้งมีการสั่งปิดสถานที่ต่างๆ อาทิ โรงเรียนหรือสถาบันการศึกษาทุกประเภท ร้านจำหน่ายอาหารหรือเครื่องดื่ม ร้านสะดวกซื้อ ตลาดสด ห้องสมุด ห้าง สถานเสริมความงาม โรงมหรสพ โรงละคร การถ่ายทำภาพยนตร์ และรายการโทรทัศน์ ทำให้เกิดการปรับตัวครั้งใหญ่กับหลายธุรกิจ รวมไปถึงเวลาเปิด-ปิดให้บริการ

การปิดสถานศึกษา ส่งผลกระทบต่อการจัดการเรียนการสอน ทั้งในระดับปฐมศึกษา มัธยมศึกษา ไปจนถึงระดับมหาวิทยาลัย จากการเรียนภายในห้องเรียนสู่การเรียนออนไลน์ สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยคืออุปกรณ์ดิจิทัลซึ่งเป็นสื่อกลางที่จำเป็นอย่างมากในการเรียนออนไลน์ การเปลี่ยนสื่อกลางจากกระดาษมาเป็นอุปกรณ์ดิจิทัล ไม่เพียงแต่จะส่งผลกระทบต่อการเรียนการสอนเท่านั้น ยังรวมไปถึงธุรกิจร้านปรินต์เอกสารที่สัมพันธ์กับสถาบันการศึกษาอีกด้วย

“ก่อนสถานการณ์ไวรัสโควิด 19 ธุรกิจก็ไปได้อย่างปกติ แต่หลังจากเกิดสถานการณ์ไวรัสโควิด 19 กลายเป็นวิกฤตที่ส่งผลกระทบรุนแรงมากกว่าที่เคยคาดคิดมาก่อน ธุรกิจร้านเอกสารหลายร้านต้องปิดตัวเองไป เนื่องจากแบกรับค่าใช้จ่ายไม่ไหว ตั้งแต่มหาวิทยาลัยและสถานศึกษาถูกสั่งปิด”

ร้านปรินต์เอกสาร “JPRINT” ตั้งอยู่ที่ท่ามหาราช ใกล้กับมหาวิทยาลัยศิลปากรและมหาวิยาลัยธรรมศาสตร์ กลุ่มลูกค้าเป็นนักศึกษาทั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร รวมไปถึงมหาวิทยาลัยสงฆ์ อัยการ ผู้พิพากษา และบุคคลทั่วไป

คุณลุงเจ้าของร้าน “JPRINT” ได้เล่าถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นครั้งนี้ว่า

“งานหนังสือและเอกสารต่างๆ ที่เคยมี ก็เงียบหายไปพร้อมกับสถานศึกษา เครื่องปรินต์และถ่ายแบบแปลน HP PAGEWIDE ราคาล้านกว่าบาทที่ร้านลงทุนใหม่ ขาดรายได้ที่จะมาผ่อนส่ง ต้องทำการประนอมหนี้กับไฟแนนซ์ แถมเงินเดือนพนักงานก็จ่ายเท่าเดิม ต้องแบกรับค่าใช้จ่ายต่างๆ”

ในส่วนของค่าใช้จ่ายเองก็มีทั้ง ค่ากระดาษ ค่าหมึกพิมพ์ ค่าผ่อนชำระเครื่องที่ซื้อมาใหม่ ค่าเงินเดือนพนักงาน ค่าน้ำค่าไฟ รวมไปถึงค่าเช่าที่รายเดือน ค่าเช่าที่ย่านท่าพระจันทร์ราคาค่อนข้างสูง ประมาณ 40,000-50,000 บาท/เดือน

รายได้ของร้าน “JPRINT” ก็ลดลงตามกลุ่มลูกค้าที่หายไป คุณลุงเจ้าของร้านเองก็มีการปรับตัวโดยการเน้นโฆษณาและขายของทางออนไลน์มากขึ้น เดิมก่อนสถานการณ์โควิด 19 ร้าน “JPRINT” เปิดบริการเวลา 07.00 - 18.00 น. รับงานด่วนตลอด แต่หลังสถานการณ์โควิด 19 ได้มีการปรับเวลาให้สั้นลงเป็นเวลา 09.00 - 17.00 น. และมีโปรโมชั่นลดราคาพิเศษให้เฉพาะกลุ่มลูกค้าประจำที่มาใช้บริการที่ร้าน

“เดี๋ยวนี้คณะเราไม่ค่อยมาปรินต์งานกันเลยนะ ปกติคณะเรานี่มาปรินต์กันตลอดเลย ช่วงวันเสาร์ อาทิตย์ก็มีงานมาให้ปรินต์ตลอด เมื่อไหร่จะได้กลับมาเรียนในมหาวิทยาลัยอีกหล่ะ”

“ตอนนี้พวกเราเรียนกันยังไง ออนไลน์เหรอ แล้วส่งงานกันยังไง ช่วงไหนบ้าง ถ้ามีปรินต์งาน ก็ฝากบอกเพื่อนด้วยนะ ร้านยังเปิดอยู่”

ประโยคที่คุณลุงเจ้าของร้าน “JPRINT” พูด แสดงให้เห็นว่าสถานการณ์ของทางร้านตอนนี้ลำบากมากจริงๆ ทางร้าน “JPRINT” สามารถเปิดให้บริการปกติ และมีมาตรการดูแลและป้องกันโควิด 19 เช่น การติดตั้งป้ายแจ้งเตือนผู้เข้ามาใช้บริการให้ยืนรอบริเวณหน้าร้าน พร้อมทั้งเตรียมเจลแอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อให้ลูกค้าไว้ใช้บริการ ทางร้านมีช่องทางในการติดต่อโดยการส่งไฟล์มาทาง Line, Facebook, E-mail และจัดสงเอกสารผ่านบริการ delivery โดยลูกค้าไม่จำเป็นต้องเดินทางมาที่ร้านเพื่อความปลอดภัยของทั้งสองฝ่าย

นอกจากร้านเ “JPRINT” ที่อยู่ใกล้กับมหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์แล้วนั้น ก็ยังมีร้านปริ้นเอกสาร “จิ้มปรินต์” ที่ได้รับผลกระทบไม่ต่างกัน ร้านจิ้มปรินต์ รับปรินต์เอกสาร เลเซอร์คัท และปรินต์โมเดลสามมิติ ร้านจิ้มปรินต์ตั้งอยู่ตรงข้ามพาต้า ใกล้กับหอพักนักศึกษา ทำให้สะดวกในการมาใช้บริการ

“ก่อนหน้านี้มีงานมาตลอด ช่วงแรกที่โควิดแพร่ระบาดในปี 2020 ปริมาณงานลดลงบ้าง แต่ดีขึ้นในเวลาประมาณ 3 เดือน จากนั้นในปี 2021 สถานการณ์กลับมาหนักมาก งานลดลงมากจนตัดสินใจปิดร้านชั่วคราวเพื่อลดค่าใช้จ่าย ภายหลังที่มีการปรับการเรียนและการส่งงานเป็นออนไลน์ก็ทำให้ความต้องการพิมพ์งานลดลงมาก”

กลุ่มลูกค้าของร้านจิ้มปรินต์เป็นนักศึกษาคณะมัณฑนศิลป์ชั้นปี 2 - 4 และคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ทำให้ทางร้านได้รับผลกระทบอย่างมากจากการปิดสถานศึกษา ทางร้านจิ้มปรินต์เองก็มีโปรโมชั่นอยู่บ่อยครั้งเพื่อให้ราคาถูกลงสำหรับนักศึกษา รวมไปถึงการปรินต์รวมกัน จะได้ราคาลดลงพิเศษ ร้านจิ้มปรินต์เองมีการปรินต์หุ่นจำลองสามมิติได้ ซึ่งราคาในการปรินต์หุ่นจำลองค่อนข้างสูง ทางร้านก็มีโปรโมชั่นที่คิดราคาชั่วโมงถูกลงกว่าร้านภายนอก

รายได้ลดลงส่วนทางกับรายจ่าย แต่ยังโชคดีที่เจ้าของสถานที่ปรับลดราคาค่าเช่าที่ ประกอบกับได้เงินช่วยเหลือจากสำนักงานประกันสังคม ในฐานะผู้ประกันตน ม. 40 ส่วนค่าใช้จ่ายอื่นๆมี ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าอินเตอร์เน็ต อยู่ในช่วงเดือนละ 5,000 - 12,000 บาท ค่าวัสดุสิ้นเปลือง (หมึก/กระดาษ) เฉลี่ยเดือนละ 9,500 บาท และค่าเช่าร้าน เดือนละ 10,000 บาท

ร้านจิ้มปรินต์ มีการปิดร้านชั่วคราวในช่วงสถานการณ์โควิด 19 แต่เดิมมีกำหนดจะเปิดร้านในเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา แต่ร้านก็ไม่สามารถเปิดให้บริการได้ เนื่องจากกลุ่มลูกค้าหลักเป็นนักศึกษา ซึ่งขณะนี้การเรียนการสอนยังเป็นออนไลน์อยู่ จึงจำเป็นต้องเลื่อนการเปิดร้านออกไปอย่างไม่มีกำหนด และใช้ช่วงเวลาที่ร้านปิดทำการปรับปรุงร้านเล็กๆน้อยๆ

การปิดร้านนานๆ หรือไม่ได้ใช้เครื่องปรินต์ จำเป็นต้องมีการดูแลรักษาเครื่องพิมพ์ เครื่องพิมพ์ระบบอิงก์เจ็ตอาจมีปัญหาหัวพิมพ์แห้ง ป้องกันได้ด้วยการใช้งานอย่างสม่ำเสมอ โดยเจ้าของร้านจิ้มปรินต์แก้ปัญหานี้โดยการเอาเครื่องพิมพ์ไปให้คนอื่นยืมใช้ระหว่างที่ไม่ได้เปิดร้าน ส่วนเจ้าของร้านจิ้มปรินต์ก็รับงานประกวดแบบในช่วงที่ร้านปิดให้บริการ

ในกลุ่มธุรกิจร้านปรินต์เอกสาร ผู้ศึกษาก็ได้สำรวจร้านปรินต์เอกสารที่สัมพันธ์กับสถานศึกษาเพิ่มเติม โดยส่วนตัวแล้วผู้ศึกษาเคยใช้บริการร้านปรินต์เอกสารแถวจุฬาฯ อยู่บ้าง และได้พูดคุยสอบถามกับเพื่อนต่างมหาวิทยาลัย จึงเลือกมาสำรวจร้านปรินต์เอกสารในบริเวณสยาม

ร้านปรินต์เอกสาร “ทิปดีไซน์” ตั้งอยู่ใกล้อุทยาน 100 ปีจุฬาฯ และใกล้กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เจ้าของร้านเป็นศิษย์เก่าคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร้านทิปดีไซน์เองก็ไม่ได้รับปรินต์เอกสารเพียงอย่างเดียว ภายในร้านมีการขายอุปกรณ์เครื่องเขียนทั่วไปรวมไปถึงอุปกรณ์เขียนแบบ โดยกลุ่มลูกค้าเองก็มีความหลากหลายไม่เฉพาะแค่กับคณะสถาปัตย์ฯ เจ้าของร้านทิปดีไซน์ทำงานสองทางคือ เปิดร้านรับปรินต์เอกสารกับรับงานสถาปนิก รวมถึงรับงานเกี่ยวกับศิลปะ เคยทำงานในประเทศฮ่องกง ทำให้มีงานจากทางฝั่งประเทศฮ่องกง และมีรายได้มาช่วยเหลือรายจ่ายกับทางร้านปรินต์เอกสาร

เนื่องจากสถานการณ์โควิด 19 ที่เกิดขึ้นนี้ ส่งผลกระทบเปิดวงกว้าง เจ้าของร้านเองพยายามไม่ให้พนักงานต้องแบกรับความเสี่ยงนี้ ทั้งการไม่ลดเงินเดือนพนักงงาน และไม่ได้ลดจำนวนพนักงาน ภรรยาของเจ้าของร้านได้มีการทำขนมขาย เพื่อหารายได้มาสบทบกับทางร้านอีกทาง

“มีเงินใช้วันต่อวัน ไม่มีกำไรเลย อย่างงานปรินต์แบบสถาปัตย์ที่น้องเอามาปรินต์ สัก 2 เดือนพี่ถึงจะเจอสักทีนึง”

ร้านทิปดีไซน์ได้รับการลดค่าเช่าที่ ในช่วงเวลาสถานการณ์โควิด 19 ที่กินระยะเวลาเกือบ 2 ปี มีการลดค่าเช่า 20% -30 % หรือประมาน 6 เดือน แต่เดิมในบริเวณนี้ไม่ได้มีเพียงร้านทิปดีไซน์เพียงร้านเดียว แต่สถานการณ์โควิด 19 ก็ทำให้ร้านปรินต์เอกสารหลายร้านทยอยปิดตัวลงอย่างถาวร

“บอกตามตรงว่าพี่พอจะปรับตัวกับสถานการณ์ตอนนี้ได้ หลังจากนี้นี่สิ มันจะเป็นผลกระทบระยะยาว อาจารย์ในจุฬาเองก็มีมาเปรยๆ ว่าโมเดลธีสิสจะไม่ให้เด็กทำแล้ว พี่มองว่าสถานการณ์หลังจากนี้จะลำบากกว่านี้อีก”

สถานการณ์โควิด 19 ที่เกิดขึ้น ทำให้หลายสถานที่ต้องปิดบริการชั่วคราว รวมไปถึงสถาบันการศึกษา ส่งผลกระทบให้กลุ่มธุรกิจร้านปรินต์เอกสารหยุดชะงัก และความต้องการในการพิมพ์งานลดลง สอดคล้องกับการเรียนการสอนที่ถูกปรับเป็นออนไลน์ กลุ่มธุรกิจร้านปรินต์เอกสารจึงแบกรับภาระค่าใช้จ่ายที่มากขึ้น รายได้ลดลง ความช่วยเหลือจากทางภาครัฐบาลไม่เพียงพอจะเยียวยาให้อยู่รอดในสถานการณ์โควิด 19 ทั้งเทคโนโลยีทางการศึกษาที่ถูกพัฒนามากขึ้นจากวิกฤตินี้ได้เข้ามามีบทบาทมากขึ้น ธุรกิจนี้จึงเหมือนได้รับผลกระทบซ้ำเติมยิ่งขึ้น บางร้านถึงกับปิดให้บริการชั่วคราว ไปจนถึงปิดให้บริการถาวร

แม้ว่าสถานการณ์โควิด 19 จะคลี่คลาย จนทำให้สามารถกลับมาจัดการเรียนการสอนได้อย่างปกติ แต่แนวโน้มในการส่งงานหรือทำงานของนักเรียนกับนักศึกษาอาจจะไม่เหมือนเดิม เจ้าของร้านทิปดีไซน์มีความกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์โควิด 19 หลังจากนี้ จากการเรียนออนไลน์ ณ สถานการณ์ปัจจุบัน จะส่งผลให้มีการปรับการเรียนการสอนในอนาคตอย่างแน่นอน ซึ่งจะเป็นผลกระทบระยะยาว ธุรกิจร้านปรินต์เอกสารในอนาคตจะฟื้นตัวได้ยากกว่าสถานการณ์นี้ ซึ่งอาจารย์หลายภาควิชาในจุฬาฯ ได้มีการลงความเห็นถึงแนวทางในการส่งงานของนักศึกษา โมเดลธีสิสของนักศึกษาก็อาจจะงดเว้นไป การส่งรายงาน รูปเล่ม จะเปลี่ยนเป็นไฟล์งานแทน จากรูปแบบการส่งงานที่เปลี่ยนไป คงจะเป็นการยากที่ธุรกิจนี้จะดำเนินไปอย่างราบรื่นเช่นก่อนสถานการณ์โควิด 19

---