มีพระจุฬามณีเจดีย์ที่วัดอรุณราชวรราม

อาคารหลังน้อยสองหลัง หน้าทางขึ้นพระปรางค์ฝั่งตะวันตก หลังหนึ่งเรียกกันว่าโบสถ์น้อย อยู่ฝั่งขวามือ เมื่อหันหน้าเข้าหาพระปรางค์ หลังหนึ่งอยู่ทางซ้ายมือ คือวิหารพระจุฬามณีเจดีย์ ที่เรื่องเล่าวันอาทิตย์กับคิดอย่างจะพาไปชมกันวันนี้ครับ

วิหารพระจุฬามณีเจดีย์เป็นวิหาร 8 ห้อง เป็นส่วนชายคาหน้าหลังฝั่งละห้อง ตัววิหารมี 6 ห้อง ความยาวโดยรวมประมาณ 22 เมตร พระจุฬามณีเจดีย์ประดิษฐานอยู่ในห้องที่ 7 บนแท่นยกสูงราวเมตรครึ่ง ปรากฏโลกบาลทั้ง 4 ยืนอารักข์อยู่ทั้ง 4 มุม

ได้แก่ เวสสุวรรณ ธตรฐ วิรูปักษ์ วิรุฬหก ในวิหารนี้นั้น ไม่ได้แสดงโลกบาลตรงตามทิศทั้ง 4 แต่ได้ลำดับโลกบาลทั้ง 4 โดยเริ่มจากฝั่งซ้ายมือด้านหน้าของพระเจดีย์เจดีย์วนขวาไปทางด้านหลัง โดยมีลำดับดังนี้

ท้าวธตรฎฐ์ ผู้เป็นใหญ่ด้านทิศตะวันออก มือถือพระขรรค์ ทรงชฎาเดินหน

ท้าววิรุฬหก ผู้เป็นใหญ่ด้านทิศใต้ มือถือหอก ทรงชฏายอดกระหนก

ท้าววิรูปักษ์ ผู้เป็นใหญ่ด้านทิศตะวันตก มือถือคันศร ทรงชฎายอดนาค

ท้าวเวสสุวรรณ ผู้เป็นใหญ่ด้านทิศเหนือ มือถือตะบอง ทรงชฎาน้ำเต้ากาบ

องค์พระเจดีย์หากดูทั่วไปแล้ว จะเห็นเป็นงานก่ออิฐถือปูน แต่ทว่าพระเจดีย์จุฬามณีองค์นี้ เป็นโลหะ เนื้อวัสดุคล้ายเนื้อชิน สามารถถอดออกได้เป็น 4 ส่วน คือ ยอด 1 ชิ้น องค์ระฆัง 1 ชิ้น และส่วนฐานอีก 2 ชิ้น ประดิษฐานบนแท่นปูน แล้วลงรักปิดทองทำลวดลายประดับ รูปจตุโลกบาลทั้ง 4 ก็เป็นงานหล่อโลหะเช่นเดียวกัน

เมื่อครั้งเชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานที่วัดอรุณฯ ได้ประดิษฐานพระแก้วไว้ในโรงมณฑป ต่อมาได้ย้ายเข้ามาประดิษฐานในวิหารน้อยนี้ รัชกาลที่ 5 ยังทรงเรียกวิหารนี้ว่า "วิหารแก้ว" อยู่เสมอ ส่วนชาวบ้านทั่วไปได้เรียกเพี้ยนกันเป็น "วิหารพระเขี้ยวแก้ว" ที่ได้กลายเป็น "วิหารพระเขี้ยวแก้ว" นี้ อาจเป็นเงื่อนเค้าหนึ่งของการแปลงวิหารแก้วหลังนี้ให้เป็นวิหารพระจุฬามณีเจดีย์ ซึ่งประดิษฐานพระเขี้ยวแก้ว อยู่บนสวรรค์ชั้นดาวดึงษ์

ฉะนั้นแล้วพระเจดีย์จุฬามณีนี้ย่อมมิใช่ของเดิม ดังมีบันทึกรับรองว่า พระพิมลธรรม (นาค) เมื่อดำรงสมณศักดิ์เป็นพระเทพสุธี ได้ทูลสมเด็จกรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ว่า พระเจดีย์เป็นของนำมาจากที่อื่น แต่จะนำมาจากที่ใด แล้วเกิดการแปลงวิหารเพื่อประดิษฐานพระจุฬามณีเจดีย์เมื่อใดนั้นยังไม่พบข้อมูลที่แน่ชัด

โอกาศหน้า หากผู้อ่านท่านใด ได้แวะไปชมวัดอรุณราชวราราม ซึ่งขณะนี้กำลังซ่อมพระปรางค์ และจะมีกำหนดเสร็จในปลายเดือนกันยายนปีนี้ ลองแวะเข้าไปชมวิหารพระจุฬามณีเจดีย์ก่อนจะเข้าไปชมพระปรางค์ ก็จะได้รับอรรถรสทางศิลปะ และความสงบใจอีกแบบหนึ่งครับ

---

เผยแพร่ครั้งแรกที่ - https://www.facebook.com/Arch.kidyang/photos/a.1113454018696140/1136829473025261